در تاریخ فلسفه و اندیشه سیاسی ارسطو و افلاطون دو شاخص بزرگ خرد گرایی و خرد ورزی هستند.
رفسنجان زیبا| در واقع فلسفه با افلاطون مکتوب شد و اندیشه فیلسوف شاهی او اولین نظریه در واقع علمی حاکمیت در تاریخ است. از منظر افلاطون، یا فیلسوفان باید شاه شوند و یا شاهان فیلسوف و این تنها فیلسوف است که تنها حق حاکمیت دارد.
از منظر حکمای یونان (ارسطو و افلاطون) سیاست و دخالت در آن امری است نخبگانی و تنها نخبگان صاحب دانش سیاسی حق دخالت در آن را دارند. از آنجا که استعداد و توانایی انسان متفاوت است و به تعبیر افلاطون مردم دارای سه جوهره طلایی، نقره ای و برنجی هستند، تنها طبقه طلایی حق حاکمیت دارد.
تشخیص ماهیت این طبقات سه گانه را آموزش سه مرحله ای پیشنهادی او مشخص می کرد و مردودین هر مرحله امکان ورود به طبقه بعدی را نداشته اند. در اندیشه سیاسی یونان به شکل اعم و در اندیشه افلاطون مفهوم مهم عدالت بر پایه همین نظام طبقاتی سه گانه تعریف می شود.
از منظر افلاطون عدالت آن است که ساکنان هر طبقه اجتماعی به کار مربوط به همان طبقه مشغول و از دخالت در امور سایر طبقات خودداری کنند. سه طبقه سودمندان (کشاورزان و صنعت گران)، پاسداران و فیلسوفان هریک به کاری موظف و مشغول بودند و این طبقه فیلسوفان بودند که حق دخالت در سیاست را داشتند.
و بر پایه این تعریف از عدالت، دموکراسی از آنجا که به همه مردم امکان دخالت در امور سیاسی را می داد از منظر افلاطون نظام حکومتی بر خلاف عدالت و بدترین نوع حکومت عمومی بود.
در اندیشه سیاسی ارسطو هم به مانند افلاطون دموکراسی نظام حکومتی نامطلوب به شمار می آمد اما از آنجا که وی بر خلاف استاد خود دیدگاههای واقع بینانه تری داشت برای جلوگیری از نوسان میان هرج و مرج و دیکتاتوری نظام سیاسی مخلوط از دموکراسی، پادشاهی و نخبگانی تحت عنوان پولیتی پیشنهاد می کرد.
خلاصه کلام اینکه، عوام گرایی و پویولیسم از همان اوان طلوع اندیشه سیاسی تا به همین امروز نقطه مهم انتقاد به دموکراسی بود که همین امروز هم یکی از مهم ترین انتقادات به نظام های دموکراسی مستقیم این شبهه است که چگونه برای اداره یک جامعه جاهل و عالم تنها حق یک رای دارند.
به قلم سیدمرتضی سیدحسینی
