مستند «۱۹۱۹» با روایت واقعه ای تاریخی و بازگویی تکرار فریب انگلیسی ها در معاهدات مشترک با ایران، ضمن پرده برداری از ماهیت قراردادی ننگین، راز خودکشی فرمانده نظامی ایرانی را برملا می کند.
رفسنجان زیبا| مهدی صلواتچی با وام گرفتن از تصاویر و فیلم های دوره قاجار و کنار هم قرار دادن بخش هایی از تاریخ که عمده داستان آن زمان احمدشاه قاجار به وقوع می پیوندد، برای تذکر به مذاکره کنندگان پیشقدم شده است.
به نظر می رسد سامان درویشی نویسنده و پژوهشگر با بررسی موشکافانه داستان یک قرارداد که پای ثابت آن انگلیس است، قصد دارد گوشه ای از کتاب تاریخ را بازگو کند تا درس عبرتی برای آیندگان باشد.
کارگردان در مستند «۱۹۱۹» با نمایش آیین سلام نوروزی در ابتدای فیلم به وضوح هشدار می دهد که سلام دول معلوم الحالی چون انگلیس بی طمع نیست و در میانه قصه نیز با شرح وضعیت اسفناک ایران در جنگ جهانی اول که با ظهور انگلیس در لباس فرشته نجات و اعمال بندهای شش گانه قرارداد استعمارگرانه ادامه می یابد، به خوبی نگرانی اش از تکرار تاریخ را گوشزد می کند.
مستند «نوزده نوزده» برای جذب مخاطب بی حوصله و عجول عصر کنونی شگرد متفاوتی را به کار بسته است و فارغ از انتخاب لوکیشن و به صف کردن آدم هایی که شکل و شمایل عصر قجر را یادآوری کند، تنها با تکیه بر نقش و تصویر و البته با روایتگری دقیق بیننده را به مدت ۴۰ دقیقه میخکوب می کند.
مستند «۱۹۱۹» را باید در ردیف قصه های معمایی و کارآگاهی قرار داد چرا که از همان ابتدا با طرح سوال در ذهن مخاطب و چرایی علت خودکشی کلنل دوره قاجار بیینده را برای گردش در تاریخ با خود همراه می کند.
کارگردان برای اضافه کردن چاشنی به قصه، پایش را در کفش روزنامه چی ها نیز کرده تا از تأثیر رسانه و روزنامه در دوره های مختلف تاریخی هم حرفی زده باشد و تمامی سوالاتی که از اول تا آخر مستند در ذهن بیننده نقش بسته است را با افشای رازهای مگوی قرارداد ننگین انگلیسی توسط روزنامه ای که فرسنگ ها با ایران فاصله دارد، پاسخ دهد و دست های پشت پرده را رو کند.
مهدی صلواتچی در میانه های قصه با بهره گیری از کلماتی که مشابه اش را در دوره های مختلف تاریخی و در قراردادهای معمول شنیده ایم، برای نمایش پیام مستند به تصاویر و اشعار مشاهیر و سخنان معترضین به عهدنامه توسل جسته و حکومت به ظاهر بی طرف شاه جوان ایران و دست نشانده او را که در آن برهه از تاریخ برای بذل و بخشش کشور از دریافت رشوه و پول دریغ نکرده است، به باد انتقاد می گیرد.
اکنون که مطالعه کتب تاریخی به گرد فراموشی سپرده شده است، باید نسخه «۱۹۱۹» را برای همه کسانی که دل در گرو خاک ایران دارند تجویز کرد تا از وقوع ضرری که در تاریخ پیش بینی شده، جلوگیری و منفعت حاصل شود.
به قلم بهناز شریفی
